ପୁରୀ, ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପବିତ୍ର ସହର, ଅନେକ ରୀତିନୀତି, ରଙ୍ଗୀନ ପର୍ବ ଏବଂ ଜୀବନ୍ତ ପରମ୍ପରା ସହିତ ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବରେ ସମୃଦ୍ଧ | ବସନ୍ତ କାର୍ନିଭାଲକୁ 'ସାହି ଯାତ୍ରା' ବା ପୁରୀର ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀ ସହରର ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ପ୍ଲେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ | ଏହା ପୁରୀର ସର୍ବ ପୁରାତନ ପର୍ବ ଅଟେ |ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପୁରୀର ରାଜା ଚୋଡୋଗଙ୍ଗା ଦେବଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ପୁରୀ ସହରକୁ ମୁସଲମାନ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ 'କୋଟା' ବା ଦୁର୍ଗ, ଏବଂ 'ଜାଗାଘର' ବିକଶିତ କରାଯାଇଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ ମେଘନାଦ ପ୍ରଚେରୀ, ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ବିଶାଳ ସୀମା ପ୍ରାଚୀର ନିର୍ମାଣ ହୋଇନଥିଲା ଏବଂ ମନ୍ଦିରକୁ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କଠାରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଜଗାଘରର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା | ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ 'ସାହି' ଅର୍ଥ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ବା ସ୍ଥାନୀୟ ବା ଏକ ଗଳି | ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଏବଂ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଚାରିପାଖରେ ପୁରୀର ସାତଟି ପୁରୁଣା ସାହି ଅଛି। ବିଭିନ୍ନ ସାହିରେ ଥିବା ଜାଗାଘରମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଯୁଦ୍ଧ କୌଶଳ, କୁସ୍ତି କୌଶଳ, ଏବଂ ଖଣ୍ଡା, ବାଡି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପରିଚାଳନାର ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାନ୍ତି । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି ସାହିମାନେ ଥରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ବାହ୍ୟ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଏହି କାରଣରୁ, ସାହି ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଜଗାଘରର ପାରମ୍ପାରିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏକ ବିଶାଳ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ବାହାରି ନିଜର କୁସ୍ତି କୌଶଳ, ଶକ୍ତି ପଦର୍ଶଣକୁ ଜନ ସାଧାରଣା ମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖାଇବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥାନ୍ତି । ସାହି ଯାତ୍ରା ଆଂଶିକ ସାମରିକ କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଧାର୍ମିକ ଅଟେ | ଏହି ଚାଳିଶ ଦିନର ପର୍ବ ରାମ ନବମୀ ଦିନରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିଥାଏ | ସାହି ଯାତ୍ରା ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ଲୋକ ନାଟକ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଆକର୍ଷଣୀୟ| ଏହି ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ସଜ୍ଜିତ ହାତୀ, ଘୋଡା, ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନକାରୀ, ମଶାଲ, ଡ୍ରମ୍, ତୂରୀ ଏବଂ ଶଙ୍ଖ ବଜାଉଥିବା ମ୍ୟୁଜିକାଲ୍ ବ୍ୟାଣ୍ଡ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ |
ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କ ଜନ୍ମ, ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରାକ୍ଷାସକୁ ବଧ କରିବା, ରାବଣ ଦ୍ୱାରା କୈଳାଶ ପର୍ବତl ଉଠାଇବା, ରାବଣ ଦ୍ୱାରା ସୀତାଙ୍କୁ କାବୁ କରିବା, ପରାସୁରାମା ଏବଂ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି | ଏହି ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଆକର୍ଷିତ କଳାକାର ହେଉଛନ୍ତି 'ନାଗା' | ସେ ଛାତିରେ ଏକ ଲୁଗାପଟା ଏବଂ ବ୍ୟାଘ୍ର ଚର୍ମ ପିନ୍ଧିଥିବାର ନଜର ଆସନ୍ତି। ତାଙ୍କ ଡାହାଣ ଏବଂ ବାମ ହାତରେ ଯଥାକ୍ରମେ ଏକ ମଶାଲ୍ (ଟର୍ଚ୍ଚ) ଏବଂ ବନ୍ଧୁକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ | ଖଣ୍ଡା ଏବଂ ଛୁରୀ ପରି ଅନେକ ଅସ୍ତ୍ର ତାଙ୍କ ଅଣ୍ଟାରେ ରଖାଯାଇଛି | ସେ ତାଙ୍କ ବେକରେ ଏକ ଫୁଲମାଳ ପିନ୍ଧନ୍ତି। ଏହାର ଶରୀରରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଚିତ୍ରର ପଛ ଭାଗରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଖଟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ | ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ବଡ଼ ଗୋଲାକାର ଆଖି, ତୀକ୍ଷ୍ଣ ନାକ, କୁଞ୍ଚିତ ନିଶ ଏବଂ ଦାଢି ରହିଥାଏ, ଏକ ସୁନ୍ଦର ଭାରୀ କ୍ୟାପ୍ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡକୁ ଶୋଭା ଦେଇଥାଏ | ଏହି ପ୍ରକାର ନାଗା ସାଜସଜ୍ଜା ପୁରୀରେ ଦଖିବାକୁ ମିଳେ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ | ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପୁରୀ ଗୋସାଣି ଯାତ୍ରା, ସାହି ଯାତ୍ରା, ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା, ବିଚ୍ ଫେସଟିବାଲ ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗୀନ ପର୍ବ ଆୟୋଜନ କରିଯାଇଥାଏ |
ଅଧିକା ପଢନ୍ତୁ: ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲେ ଅନନ୍ତ ଅମ୍ବାନୀ