ଗ୍ବାଲିୟର: ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ଚିତା ପୁନର୍ବାସ ପ୍ରକଳ୍ପ ବୁଧବାର ତିନି ବର୍ଷ ପୂରଣ କରିଛି। ୭୦ ବର୍ଷ ପରେ ଦେଶରେ ଚିତାମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ନିଜେ ୨୦୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୭ରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଶେଓପୁର ଜିଲ୍ଲାର କୁନୋ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ କରିଥିଲେ। ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନାମିବିଆରୁ ଆଠଟି ଚିତା ଅଣାଯାଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପାର୍କର ଘେରାରେ ଛାଡିଥିଲେ। ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ  ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ ୧୨ଟି ଚିତା ଅଣାଯାଇ ଏଠାରେ ଛାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ତା'ପରେ ଏକ ବଡ଼ ଚିନ୍ତା ଥିଲା ଯେ ଚିତାମାନେ ଏଠାକାର ଜଳବାୟୁରେ ରହିପାରିବେ କି ନାହିଁ? ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅସୁବିଧା ମଧ୍ୟରେ, ଚିତାମାନେ ଏହି ସ୍ଥାନ ସହିତ ନିଜକୁ ଖାପ ଖୁଆଇଲେ। ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ମଧ୍ୟ ବଢ଼ିଲା। ଚିତାମାନେ ଏଠାକାର ଜଳବାୟୁ (ଜଳ-ବାୟୁ)ରେ ବଢ଼ିପାରୁଛନ୍ତି। 

ଆଫ୍ରିକୀୟ ଚିତାମାନେ ମଧ୍ୟ 'ଦେଶୀ' ହୋଇଗଲେଣି। ସେମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ବସାଇବା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରାଯାଇଥିଲା। ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଗାନ୍ଧୀ ସାଗର ଅଭୟାରଣ୍ୟ (ମନ୍ଦସୌର) ଚିତାଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆବାସସ୍ଥଳ ହୋଇଗଲା। ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି କୁନୋ ପାର୍କର ଘେରାରେ ଚିତାମାନଙ୍କୁ ରଖିବା ପରେ ଖୋଲା ଜଙ୍ଗଲରେ ଛାଡିବା ସମୟରେ ଅନେକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିଲା। ଚିତାମାନେ ଅନେକ ଥର ଜଙ୍ଗଲର ସୀମା ପାର କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ରାଜସ୍ଥାନ ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। କେତେବେଳେ ସେମାନେ ନିଜେ ଫେରି ଆସିଥିଲେ ଏବଂ କେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରି ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ଚିତାମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବରେ ଜଙ୍ଗଲରେ ଶିକାର କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଜଙ୍ଗଲ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ଗାଁ ଲୋକେ ଚିତାଙ୍କ ଆଚରଣ ବୁଝିସାରିଛନ୍ତି। ଏବେ ଚିତାଙ୍କ ଏକ ନୂତନ ଦଳ ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଛି। ଏଥିପାଇଁ ବୋତସ୍ୱାନା, କେନିଆ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଏକ ଦଳ ସହିତ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି। ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଯେତେବେଳେ ଚିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ଧାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ଜଣାପଡିଥିଲା ଯେ ପଚାଶ ପ୍ରତିଶତ ଚିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ। ଏବେ ଧାରଣା ବଦଳି ଯାଇଛି। ମୁଖ୍ୟ ବନ ସଂରକ୍ଷକ ଉତ୍ତମ କୁମାର କୁହନ୍ତି ଯେ ଚିତାଙ୍କ ବଞ୍ଚିବା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଂଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ, ଆଠରୁ ଦଶ ବର୍ଷ ପରେ ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ସାମ୍ନାକୁ ଆସିବ। ପୁନଃ ପରିଚୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ, ଚିତାମାନଙ୍କୁ ତଦାରଖ କରାଯାଉଛି, ସେମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ଜାରି ରହିଛି। ଚିତା ଏଠାରେ ଜନ୍ମ ନେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ପରିବେଶ ସହିତ ଖାପଖୁଆଇ ପାରୁଛନ୍ତି।

ଏପ୍ରିଲ ୨୦ରେ ଅଣ୍ଡିରା ଚିତା ପାବକ ଏବଂ ପ୍ରଭାସଙ୍କୁ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଚିତା ପାଇଁ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆବାସସ୍ଥଳ ଗାନ୍ଧୀ ସାଗର ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବୁଧବାର ଦିନ ଚିତା ପ୍ରକଳ୍ପର ତିନି ବର୍ଷ ପୂରଣ ହେବା ଅବସରରେ ଗାନ୍ଧୀ ସାଗରରେ ଚିତା ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ମାଈ ଚିତା ଧୀରାକୁ ଏଠାରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯିବ। ଧୀରାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ କୁନୋ ପାର୍କକୁ ଅଣାଯାଇଥିଲା। ବୁଧବାର ଦିନ, ତାଙ୍କୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଯାନରେ କୁନୋରୁ ରାଜସ୍ଥାନର କୋଟା-ଝାଲାୱାର ଦେଇ ଗାନ୍ଧୀ ସାଗର ଅଭୟାରଣ୍ୟକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା। ୩୬୦ କିଲୋମିଟର ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ଆଠ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଲାଗିବ। ଧୀରାକୁ ବୁଧବାର ସନ୍ଧ୍ୟା ସୁଦ୍ଧା ଗାନ୍ଧୀ ସାଗର ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡି ଦିଆଯିବ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ନଅ ବୟସ୍କଙ୍କ ସମେତ ମୋଟ ୨୫ଟି ଚିତା ଅଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ଛଅ ମାଈ ଏବଂ ତିନୋଟି ଅଣ୍ଡିରା ଅଛନ୍ତି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ୧୬ଟି ଦେଶରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଚିତା ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟିକୁ ଗାନ୍ଧୀ ସାଗର ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୋଟ ୨୬ଟି ଛୁଆ ଜନ୍ମ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହା ମଧ୍ୟରୁ ନଅ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି। ଗତ ବର୍ଷ ୧୧ଟି ଛୁଆ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ। ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଞ୍ଚଟି ଛୁଆ ଜନ୍ମ ହୋଇସାରିଛି।