କାଠମାଣ୍ଡୁ: ଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧିର ରାଜନୈତିକ ଉତ୍ଥାନ-ପତନର ଛାୟା ଏବେ ବି ନେପାଳର ରାଜଧାନୀ କାଠମାଣ୍ଡୁର ରାସ୍ତାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଛି। ଗତ ଦୁଇ ଦିନ ଧରି ହିଂସାର ନିଆଁରେ ନେପାଳ ବୁଲୁଛି। ପୋଲିସ ଗୁଳିରେ ୨୪ ଜଣ ପ୍ରତିବାଦକାରୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି, ୫ ଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ହିଂସା ବ୍ୟାପିଛି। 

୧୯୯୬ ମସିହାରେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିବା ଏକ ଦେଶ। ତା'ପରେ ଦୀର୍ଘ ୧୦ ବର୍ଷ ଧରି ହିଂସା ଏବଂ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଇ ଗତି କରିବା ପରେ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ଏହା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିଦାୟ ଦେଇଥିଲା। ଏକ ମାଓବାଦୀ ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ସରକାରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ନିରାଶ ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନେ ପୁଣି ଥରେ ରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇଛନ୍ତି।

ଦଶ ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଥିବା ଏହି ଗୃହଯୁଦ୍ଧରେ ୧୬,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ଏକ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ସହିତ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ନେପାଳ ଆଉ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ଗଣରାଜ୍ୟ ଦେଶ ହୋଇସାରିଛି। ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ମାଓବାଦୀଙ୍କ ବିଜୟ ପରେ, ନେପାଳରେ ୨୪୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ରାଜତନ୍ତ୍ରର ଅନ୍ତ ଘଟିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୨୦୦୬ ମସିହାର 'ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ' ବିପ୍ଳବ ପରେ ଲୋକଙ୍କ ପରିସ୍ଥିତିରେ କେତେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥିଲା? ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ସମାନ ରହିଛି।

ନେପାଳର ରାଜନୀତି କେତେ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଛି ତାହା ଏହି ତଥ୍ୟରୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ୨୦୦୬ ରୁ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ନେପାଳ ୧୪ ଥର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଛି। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ପୁଷ୍ପ କମଳ ଦହଲ ପ୍ରଚଣ୍ଡ, ମାଧବ କୁମାର ନେପାଳ, ବାବୁରାମ ଭଟ୍ଟରାୟ, ସୁଶୀଲ କୋଇରାଲା, କେପି ଶର୍ମା ଓଲି ଏବଂ ଶେର ବାହାଦୁର ଦେଉବା ଭଳି ବଡ଼ ନାମ ଦେଶରେ କ୍ଷମତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ଅନ୍ତ ପରେ, ନେପାଳ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହି ପଥ ସ୍ଥିରତାଠାରୁ ବହୁ ଦୂରରେ ଥିଲା। ୧୭ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ୧୪ଟି ସରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି, ଏବଂ କୌଣସି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପୂରଣ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି।

ନେପାଳ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଗରିବ ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପରେ ନେପାଳ ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ଦ୍ୱିତୀୟ ସବୁଠାରୁ ଗରିବ ଦେଶ। ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ନେପାଳର ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ପ୍ରାୟ ୧,୩୮୧ ଡଲାର ଥିଲା। ୨୦୨୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ୨,୮୭୮ ଡଲାର, ଯାହା ନେପାଳ ତୁଳନାରେ ଦୁଇଗୁଣ ଅଧିକ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ସହାୟତାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ