ମହାରାଷ୍ଟ୍ର: ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାସିକରେ ଅବସ୍ଥିତ କପାଳେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର। ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ଏକମାତ୍ର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଆପଣ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସମ୍ମୁଖରେ ନନ୍ଦୀଙ୍କୁ ପାଇବେ ନାହିଁ। ଏହି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ କାହାଣୀ ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ, ଯାହା ଋଷି ମାର୍କଣ୍ଡେୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ।
ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପଞ୍ଚମ ମୁଖର କାହାଣୀ
ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ଭଗବାନ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ପାଞ୍ଚଟି ମୁଖ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରୁ ଚାରୋଟି ମୁଖ ବେଦ ଜପ କରୁଥିଲା, ଆଉ ଗୋଟିଏ ମୁଖ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା ଏବଂ ଅପମାନ କରୁଥିଲା। ଏକ ସଭା ସମୟରେ, ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଏହି ଗୋଟିଏ ମୁଖ ଅତ୍ୟଧିକ ସମାଲୋଚନା କରିବାକୁ ଲାଗିଲା, ଯାହାକୁ ଦେଖି ଶିବ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ର ଛଡ଼ାଇ ନେଇ ସେହି ମୁଖକୁ ସବୁଦିନ ପାଇଁ କାଟି ଦେଲେ।
ଶିବ ବ୍ରହ୍ମାହତ୍ୟାର ଦୋଷୀ ହୋଇଥିଲେ
ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ମୁଖ କାଟିବା ପରେ, ଭଗବାନ ଶିବ ଦୋଷୀ ହୋଇଗଲେ। ସେ ବ୍ରହ୍ମାହତ୍ୟାର ମହାପାପ ଅର୍ଥାତ୍ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଏହି ଅପରାଧ ଶିବଙ୍କୁ ବହୁତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଇଥିଲା। ଏହି ଅପରାଧରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ସାରା ଭାରତ ଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ କୌଣସି ସମାଧାନ ପାଇ ନଥିଲେ। ଶିବ ଯେତେବେଳେ ସୋମେଶ୍ୱରରେ ବସିଥିଲେ, ଏକ ବାଛୁରୀ ତାଙ୍କୁ ସେହି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାର ଉପାୟ କହିଥିଲେ। କୁହାଯାଏ ଯେ ସେହି ବାଛୁରୀ ନନ୍ଦୀ ଥିଲା। ସେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ସହିତ ଗୋଦାବରୀର ରାମକୁଣ୍ଡକୁ ଯାଇ ପୋଖରୀରେ ସ୍ନାନ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ସ୍ନାନ ପରେ ଭଗବାନ ଶିବ ବ୍ରହ୍ମା ହତ୍ୟା ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇପାଇଥିଲେ।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ କେବଳ ନନ୍ଦୀଙ୍କ ଯୋଗୁଁ ଭଗବାନ ଶିବ ବ୍ରହ୍ମା ହତ୍ୟା ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇପାରିଲେ, ତେଣୁ ସେ ନନ୍ଦୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଗୁରୁ ମାନିଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ଶିବଲିଙ୍ଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ନନ୍ଦୀ ଏଠାରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ଗୁରୁ ହୋଇଥିବାରୁ, ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ନନ୍ଦୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ମନା କରିଥିଲେ। କୁହାଯାଏ ଯେ ସେବେଠାରୁ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ନନ୍ଦୀଙ୍କ ବିନା କପାଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି।
ମନ୍ଦିରର ଗୁରୁତ୍ୱ
ଭକ୍ତମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ କପାଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ଦର୍ଶନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ପାପ ଧୋଇ ହୋଇ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ। ଏହାର ଶକ୍ତି ଏତେ ଦିବ୍ୟ ଏବଂ ବିଶାଳ ଯେ ଭଗବାନ ଇନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ଭଳି ଦେବତା ମଧ୍ୟ ଏଠାକୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି। କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅଛି ଯେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ 12 ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ସମାନ ପୁଣ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରେ।