ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର କେଦାରନାଥ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗଠାରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ରାମେଶ୍ୱରମ୍ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂଯୋଗ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଛି। ଏହି ଦୁଇଟି ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ପ୍ରାୟ ୨,୩୮୨କିଲୋମିଟର ଏବଂ ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଯେ ଉଭୟ ପ୍ରାୟ ୭୯ ଡିଗ୍ରୀ ଦ୍ରାଘିମାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ରେଖାକୁ 'ଶିବ ଶକ୍ତି ରେଖା' ଭାବେ ଦେଖାଯାଉଛି। ଭାରତର ସାତଟି ପ୍ରମୁଖ ଶିବ ମନ୍ଦିର ଏହି ରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯାହା କେବଳ ଭୌଗୋଳିକ ଭାବରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

ଏହି ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକରେ ସୃଷ୍ଟିର ପାଞ୍ଚଟି ଉପାଦାନ- ଜଳ, ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି, ପୃଥିବୀ ଏବଂ ଆକାଶକୁ ଚିତ୍ରଣ କରୁଥିବା ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶିବ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଶ୍ରୀକାଳହସ୍ତି ଶିବ ମନ୍ଦିର ଜଳକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ, ଏକାମ୍ବେଶ୍ୱରନାଥ ମନ୍ଦିର ଅଗ୍ନିକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ, ଅରୁଣାଚଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ବାୟୁକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ, ଜମ୍ବୁକେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ପୃଥିବୀକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ ଏବଂ ଥିଲାଇ ନଟରାଜ ମନ୍ଦିର ଆକାଶକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ। ପଞ୍ଚଭୂତ ମନ୍ଦିର ସହିତ, କେଦାରନାଥ ଏବଂ ରାମେଶ୍ୱରମ୍ ଭଳି ପବିତ୍ର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଏହି ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯାହା ଏହାକୁ ଆହୁରି ରହସ୍ୟମୟ ଏବଂ ଦିବ୍ୟ କରିଥାଏ।

• କେଦାରନାଥ ଧାମ: ଶିବ-ଶକ୍ତି ରେଖାର ପ୍ରଥମ ଶିବ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର ରୁଦ୍ରପ୍ରୟାଗ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥିବା କେଦାରନାଥ ମନ୍ଦିର। ଏହା ଦ୍ବାଦଶ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ଏହି ମନ୍ଦିର ୭୯.୦୬୬୯ ଡିଗ୍ରୀ ଦ୍ରାଘିମାରେ ଅବସ୍ଥିତ।  

• କଳାହସ୍ତୀ ମନ୍ଦିର: କଳାହସ୍ତୀ ମନ୍ଦିର, ଯାହା ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶର ଚିତ୍ତୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହା ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର। ଏହି ମନ୍ଦିର ବିଶେଷ ଭାବରେ ଏହାର ‘ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ’ ଏବଂ ‘ସାକ୍ଷାତ ଶିବଲିଙ୍ଗ’ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା। ଏହି ମନ୍ଦିର ବାୟୁ ଉପାଦାନକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ।  

• ଏକାମ୍ବେଶ୍ୱରନାଥ ମନ୍ଦିର: ଏକାମ୍ବେଶ୍ୱରନାଥ ମନ୍ଦିର ତାମିଲନାଡୁର କାଞ୍ଚିରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର, ଯାହା ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର କାଞ୍ଚିପୁରୀ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହାକୁ ‘ଏକାମ୍ବେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର’ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା। ଏଥିରେ ଶିବଙ୍କୁ ପୃଥିବୀ ତତ୍ତ୍ୱ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ।

• ଅରୁଣାଚଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର: ଅରୁଣାଚଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ତାମିଲନାଡୁର ତିରୁବନ୍ନମଲାଇରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର। ଏହି ମନ୍ଦିର ଅରୁଣାଚଳ ପର୍ବତର ପାଦଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯାହାକୁ ‘ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ପର୍ବତ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଅଗ୍ନି ଲିଙ୍ଗ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ।

• ଥିଲାଇ ନଟରାଜ ମନ୍ଦିର ଚିଦାମ୍ବରମ: ଥିଲାଇ ନଟରାଜ ମନ୍ଦିର ତାମିଲନାଡୁର ଚିଦାମ୍ବରମରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର। ଏଠାରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ନୃତ୍ୟ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏହି ମନ୍ଦିର ପ୍ରାୟ ୨,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ମନ୍ଦିରରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ୧୦୮ଟି ନୃତ୍ୟ ମୁଦ୍ରାକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ଏକ ଚିତ୍ର ଏବଂ ମୂର୍ତ୍ତି ଅଛି।

• ଜମ୍ବୁକେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର: ଏହି ମନ୍ଦିର ତାମିଲନାଡୁର ତିରୁଚିରାପାଲିରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର ପ୍ରାୟ ୧୮୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା। ଏହି ମନ୍ଦିର ଜଳ ଉପାଦାନକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ।

• ରାମେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ରାମଲିଙ୍ଗମ: ରାମେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ତାମିଲନାଡୁ ରାଜ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ହିନ୍ଦୁ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳ। ଏହା ଦ୍ବାଦଶ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ମହାକାଳେଶ୍ୱର, ଗୌରୀ ଶଙ୍କର ମନ୍ଦିର...